راهنمای خرید کامپیوتر | آموزش جامع خرید PC

تهیه یک سیستم کامپیوتر به‌تنهایی پروسه‌ای پیچیده و شاید حتا عذاب‌آور باشد، اما اگر بدانید در چه مرحله‌ای باید دنبال چه چیزی بگردید، دیگر اینقدر پروسه سخت و پیچیده‌ای نیست و تازه می‌توانید درباره سیستم کامپیوترتان، خودتان تصمیم بگیرید. در این مطلب، ما به صورت جامع ولی مختصر، تمام نکاتی که باید درباره پروسه خرید کامپیوتر بدانید را می‌توانید پیدا کنید، اول از چه قطعه‌ای شروع کنید، چه قطعاتی به‌هم پیوند خورده‌اند و… با پی‌اس پرو همراه شوید.

کارت گرافیک

برای تهیه یک سیستم در وهله اول، یا باید به کارت گرافیک فکر کرد یا به پردازنده. از آنجایی که بازی کردن و رندر گرفتن در اصل با کارت گرافیک کار دارند تا سی پی یو (مسلما نه این که سی پی یو اصلا دخیل نباشد)، بهتر است که ابتدا کارت گرافیک مورد نظرتان را انتخاب کنید و سپس متناسب با آن، سی پی یو.

بازار کارت گرافیک هم‌اکنون دو بازیگر اصلی دارد، AMD و Nvidia، شاید بهتر باشد که ابتدا کمی جایگاه این دو شرکت را بررسی کنیم. انویدیا گزینه بهتری برای گیمرها محسوب می‌شود، زیرا هم در بخش رهگیری پرتو نور (Ray Tracing) عملکرد بهتری دارد و هم فناوری بهبود فریم (DLSS) بهتری دارد. البته نمی‌شود گفت که انویدیا تنها انتخاب بازار است، اگر از طرفداران تیم قرمز هستید، کارت گرافیک‌های AMD هم قدرتمندند. در نهایت کمی سلیقه هم دخیل است و ببینید که با توجه به رده آن کارت گرافیک، از کدام‌یک بیشتر خوش‌تان می‌آید.
برای خرید کارت گرافیک باید به چه مواردی توجه کرد؟

در ابتدا ببینید که هدفتان از خرید کارت گرافیک چیست، اگر گیمرید، چه رزولوشنی مد نظرتان است و چقدر بودجه دارید. اگر نمی‌خواهید با رزولوشن 4K یا 2K بازی‌ها را با بالاترین تنظیمات اجرا کنید، کارت گرافیک اقتصادی چون 4060 کفایت می‌کند، در غیر این صورت بهتر است که به سراغ کارت گرافیک‌های قدرتمندتر مثل  4070 Tiو بالاتر برید. همینطور نرخ تازه سازی تصویر هم مقوله مهمی است، برای این که یک بازی بتواند به نرخ 120 فریم بر ثانیه دست پیدا کند، بار پردازشی بسیاری می‌طلبد که در نتیجه به یه کارت گرافیک قدرتمندتر نیاز پیدا می‌کنید.
اگر هم برای کارهایی مانند رندرینگ، هوش مصنوعی (آکادمیک یا صنعت) و… نیاز به خرید کارت گرافیک دارید، آنگاه باز هم انتخاب‌های شما تغییر خواهد کرد و مثلا برای کار رندرینگ، شاید کارت گرافیک‌های Quatro انویدیا گزینه بهتری باشند. این سری به‌صورت اختصاصی برای کارهای مهندسی و رندرینگ طراحی شده‌اند و عملکرد بالایی در این زمینه‌ها دارند، اما برای بازی کردن مناسب نیستند.

نکته دوم، سی پی یوی سیستم است. سی پی یو را باید متناسب با کارت گرافیک‌تان انتخاب کنید، اگر پردازنده گرافیکی قدرتمندی مانند AMD RX 7800 انتخاب کرده‌اید، باید پردازنده‌ای میان رده به بالا برگزینید که گلوگاه ایجاد نکند و عملکرد کارت گرافیک را پایین نیاورد.
اکنون که هدفتان مشخص شد، باید کمی با نکات فنی کارت گرافیک آشنا شوید تا بتوانید دقیقا چیزی که می‌خواهید را پیدا کنید.

• حافظه (VRAM): امروزه بازی‌ها می‌توانند که از بافت‌های با کیفیت استفاده کنند، حجم اطلاعات هم بالاتر رفته است و در نتیجه به کارت گرافیک‌هایی با حافظه زیاد نیاز داریم. در نقطه کنونی برای رزولوشن 1080p به 6 گیگابایت، برای رزولوشن 2K به 8 گیگابایت و برای روزولشن 4K حداقل به 16 گیگابایت VRAM نیاز دارید.
• البته توجه داشته باشید که اگر کارت گرافیکی از حافظه بالایی بهره ببرد، اما پهنای باند پایینی داشته باشد نمی‌تواند از آن مقدار حافظه استفاده کند و حافظه بالای این کارت گرافیک‌ها صرفا حقه تبلیغاتی شرکت‌هاست. مثلا کارت گرافیک 3060 دوازده گیگی یکی از نمونه‌های بارز این کلاهبرداری است!
• سرعت: یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها برای انتخاب کارت گرافیک، سرعت آن و تعداد هسته‌هایی است که دارد؛ ولی این موارد فقط برای مقایسه کارت گرافیک‌های هم نسل کاربرد دارند، چون تفاوت نسل به معنی تفاوت معماری کارت گرافیک است.
• ترافلاپ: میزان ترافلاپ به‌تنهایی خیلی کمک کننده نیست ولی با در نظر گرفتن موارد دیگر می‌تواند تصویر کامل‌تری از آن کارت گرافیک بسازد.

پردازنده

پردازنده یا CPU، از اولین قطعاتی است که باید انتخاب کنید، چون باید مادربرد و رم را با توجه به پردازنده انتخاب کنید. پس از طرفی سی پی یو به کارت گرافیک وابسته است و از طرف دیگر قطعات دیگر سیستم‌تان را تعیین می‌کند. پردازنده سه فاکتور بسیار مهم دارد که قدرت پردازنده را تعیین می‌کنند، تعداد هسته‌ها، رشته‌ها و سرعت هر هسته.

• هسته‌های پردازنده: برای بازی‌های امروزی، دیگر پردازنده‌هایی با چهار هسته یا کمتر کارایی ندارند و بهتر است که به سراغ سی پی یوهای 6 تا 8 هسته‌ای بروید.
• رشته: حال رشته یا Thread چیست؟ رشته‌ها درواقع تعداد پردازش‌هایی هستند که هر هسته می‌تواند در یک زمان انجام دهد. سی پی یوهای امروزی می‌توانند در عان واحد دو پردازش را به صورت همزمان انجام دهند و به همین دلیل است که تعداد رشته‌ها معمولا دوبرابر هسته‌ها است. البته اینتل با معماری جدیدش که از دو نوع هسته استفاده می‌کند که این معادله را بهم می‌زند، ولی این موضوع برای AMD همچنان پابرجاست.
• سرعت: سرعت پردازنده یکی از مهم‌ترین فاکتورهای عملکرد آن است، هرچقدر این عدد بالاتر باشد، عملکرد آن پردازنده بهتر است چون می‌تواند تعداد دستورهای بیشتری را پردازش کند.
• کش: ترم دیگری که ممکن است به آن بر بخورید، کش پردازنده است. به کش به عنوان یک رم بسیار کوچک ولی بسیار پرسرعت نگاه کنید. پردازنده اول به سراغ این کش‌ها می‌رود تا اطلاعات مورد نیازش را پیدا کند و اگر آن اطلاعات آنجا نبودند، به سراغ رم می‌رود تا اطلاعات را از آن بگیرد. برای همین است که پردازنده‌های X3D ای‌ام‌دی عملکرد بسیار بهتری نسبت به پردازنده‌های قدرتمندتر اینتل دارند، چون با این تکنولوژی حجم حافظه کش بیشتر شده و تاثیر به‌سزایی در بازی‌ها دارد.

حال که بخش‌های فنی پردازنده را پوشش دادیم، نوبت به نام سی پی یوها می‌رسد که می‌توانند بسیار سردرگم‌کننده باشند.

بیایید ابتدا از اینتل شروع کنیم، چون نام‌گذاری پیچیده‌تری دارد و برای این کار پردازنده Intel Core i7 14700KF را به عنوان مثال انتخاب کردیم.
عبارت Core i7 نشان دهنده سری سی پی یو است، حال اینتل 4 سری مختلف دارد:

1. سری i3 ارزان‌ترین پردازنده‌های اینتل
2. سری i5 پردازنده‌های میان رده اینتل
3. سری i7 پردازنده‌های بالارده و گران‌تر اینتل
4. سری i9 گران‌ترین پردازنده‌های اینتل محسوب می‌شوند که عملکرد بسیار بالایی دارند، بالاتر از استفاده عادی!

عدد دو رقمی بعد از سری، نسل پردازنده را مشخص می‌کند که در مثال ما یک پردازنده از نسل 14 اینتل است، عدد بعدش که ۷۰۰ باشد قدرت پردازنده را مشخص و دو حرف آخر به قابلیت اورکلاک و پردازنده گرافیکی آنبورد اشاره می‌کنند. حرف K بعد از نام سی پی یو نشان دهنده قابل اورکلاک شدن پردازنده است. اگر هم حرف F را مشاهده کردید، یعنی این سی پی یو پردازنده گرافیکی آنبورد ندارد.

شرکت AMD هم از مدل مشابهی برای نام‌گذاری پردازنده‌هایش استفاده می‌کند. ما برای مثال از پردازنده AMD Ryzen 7 7800X3D استفاده می‌کنیم.

عبارت رایزن 7 نشان دهنده سری پردازنده است و AMD مانند اینتل چهار سری دارد:

1. Ryzen 3
2. Ryzen 5
3. Ryzen 7
4. Ryzen 9

عدد 7000 نسل پردازنده را نشان می‌دهد. عدد 800 هم همان قدرت پردازنده است. در این بین ممکن است به حرف X هم در بین پردازنده‌های AMD بربخورید که نشان دهنده قابل اورکلاک بودن پردازنده است، اما همه پردازنده‌های AMD برخلاف اینتل، آنلاک هستند یعنی می‌توانید فرکانس پردازنده را تغییر دهید، اما خب پردازنده‌های X مخصوص این کار هستند. در نهایت هم در این مثال شاهد عبارت X3D هستیم که قبل‌تر در موردش برای‌تان نوشتم، این فناوری همان تکنولوژی جدید این شرکت است که کش بسیار بیشتری نسبت به بقیه پردازنده‌ها دارد.

همانطور که بالاتر اشاره کردیم، اول باید پردازنده را انتخاب کنید و بعد به سراغ ماردربرد بروید. دلیل این کار مربوط به سوکت مادربرد است. هر پردازنده روی یک سوکت به‌خصوصی می‌شیند که مربوط به مادربرد شما است. مثلا AMD برای مدت مدیدی از سوکت AM4 پشتیبانی می‌کرد که تا سری 5000 ادامه داشت. اما با عرضه سی پی یوهای 7000، بالاخره AMD به سوکت AM5 مهاجرت کرد و این یعنی پایان پشتیبانی طولانی‌مدت از سوکت AM4. حالا شما باید برای استفاده از پردازنده‌های 7000 یک مادربرد جدید تهیه کنید که از این سوکت پشتیبانی کند.

از طرف دیگر اینتل معمولا هر دو نسل یک‌بار، به سوکت جدیدتر نقل مکان می‌کند. البته اینتل اخیرا سنت شکنی کرده است. پردازنده‌های فعلی اینتل (سری 12، 13 و 14) از سوکت LGA1700 بهره می‌برند و مادربردهای مخصوص به خودشان را دارند. اما برتری پردازنده‌های اینتل نسبت به رقیب‌اش، پشتیبانی از رم‌های DDR4 علاوه‌بر رم‌های DDR5 است. سی پی یوهای جدید AMD فقط از رم‌های DDR5 پشتیبانی می‌کنند که قیمت رم و مادربرد مناسب را افزایش می‌دهند. به همین دلیل است که ذکر کردیم اول پردازنده و بعد مادربرد و رم، چون این سه قطعه به هم متصل‌اند و در حین خرید باید مشخصات هر سه را چک کنید تا ببینید با هم سازگار هستند یا نه.

مادربرد

حالا که پردازنده را انتخاب کردید، زمان آن رسیده است که پلتفرم سیستم‌تان را انتخاب کنید. مادربرد مانند مداری است که قطعات مختلف سیستم را به هم متصل می‌کند و کار برق رسانی را از پاور انجام می‌دهد. برای خرید مادربرد باید به چند نکته توجه کنید:

• فرم فکتور: یکی از مهم‌ترین فاکتورها، فرم فکتور مادربرد است. مادربردها از چهار فرم فکتور پیروی می‌کنند: ATX, E-ATX, Micro-Atx و در نهایت Mini-ATX. اگر به هر دلیلی نیاز به کیسی کوچک‌تر از حد عادی داشتید و همزمان به اسلات‌های رم و PCIe اضافی هم نیازی ندارید، می‌توانید به سراغ بردهای میکرو یا مینی بروید. ولی حواستان باشد این فرم فاکتورها در کل کانکتورهای محدودتری هم دارند. از طرف دیگر فرم فکتور E-ATX را داریم که کمی بزرگ‌تر از مادربردهای ATX هستند و امکانات بیشتری دارند.
• سوکت: بعد از فرم فکتور نوبت به سوکت‌های مادربرد می‌رسد. در این بخش فقط سوکت‌های مفید امروزی را معرفی می‌کنیم و از اینتل شروع می‌کنیم. سوکت LGA 1700 از پردازنده‌های نسل 12 تا 14 اینتل پشتیبانی می‌کند، سوکت LGA 1200 مربوط به پردازنده‌های نسل 10 و 11 اینتل است و در نهایت سوکت LGA 1151 برای پردازنده‌های قدیمی‌تر اینتل یعنی نسل 8 و 9 هستند. همانطور که گفتیم، AMD برای مدت بیشتری از پردازنده‌های نسل‌های مختلف‌اش پشتیبانی کرد، سوکت AM4 از پردازنده‌های نسل 1000 تا 5000 این شرکت پشتیبانی می‌کند و سوکت AM5 فعلا فقط با پردازنده‌های 7000 این شرکت سازگار است.
• چیپست: وقتی که بعد از انتخاب سی پی یو سوکت مادربردتان مشخص شد، نوبت به انواع مختلف مادربردها یا همان چیپست‌شان می‌رسد. در کل در نام‌گذاری چیپست‌ها باید حواستان به دو نکته باشد: حرف ابتدایی، چیپست آن مادربرد را نشون می‌دهد و عدد بعدش نسل آن مادربرد را. برای مثال دو چیپست معمول را با هم مقایسه می‌کنیم، چیپست Z790 و B760. اگر شما به‌دنبال اورکلاک یا پورت‌های بالارده نیستید، بهتر است بودجه خود را سر مادربردهای سری Z اینتل و X ای‌ام‌دی هدر ندید، بلکه به سراغ مادربرد میان رده سری B بروید که هم ارزان‌تر هستند و هم امکانات خوب و کافی در اختیارتان قرار می‌دهند. البته که حروف دیگری هم وجود دارند مثل مادربردهای سری H و A که مدل‌های پایین‌رده‌تری‌اند، امکانات کمتری دارند و ارزان‌تر هستند.
• پورت‌ها: یکی دیگر از فاکتورهای مهم در انتخاب مادربرد، پورت‌های ورودی و خروجی آن هستند، مثلا الان بهتر است به سراغ مادربردهایی بروید که چندین پورت USB 3 داشته باشند. همینطور نیم نگاهی به اسلات‌های PCIexpress مادربرد هم داشته باشید، چون امروزه دیگر سیستم بدون SSD قابل قبول نیست و عملکرد سیستم‌تان را به طرز قابل توجهی کاهش می‌دهد. امروزه حداقل به‌دنبال مادربردهایی باشید که از سوکت PCIe 4 بهره ببرند. لازم به ذکر است که احتمالا کارت گرافیک‌های بعدی نیاز به سوکت PCIe 5 داشته باشند، پس برای آینده نگری بهتر است که مادربرد از این سوکت هم بهره ببرد.

رم

بعد از انتخاب مادربرد و سی پی یو بهتر است که رم مورد نظرتان را با توجه به این دو قطعه انتخاب کنید. اول ببینید که پردازنده از چه رمی پشتیبانی می‌کند، ممکن است که یک سی پی یو مثل سری 7000 ای‌ام‌دی فقط از رم‌های DDR5 پشتیبانی کنند، پس مجبورید که هم یک رم DDR5 بخرید و هم مادربردی که از این رم‌ها پشتیبانی کند. همینطور در مشخصات پردازنده و مادربرد سرعت رم قابل پشتیبانی هم ذکر شده که نهایت سرعت رم‌تان را هم مشخص می‌کند. حواستان باشد که هرچقدر پردازنده قدرتمندتر باشد، به رم بهتری هم نیاز دارد؛ این بهتر بودن در حجم، سرعت و تاخیر رم خلاصه می‌شود.

هرچقدر سرعت یک رم که با مگاهرتز یا مگاترنسفر مشخص می‌شود بیشتر باشد، آن رم قدرتمندتر است، در ادامه سرعت مناسب برای پردازنده‌های مختلف را برای‌تان شرح می‌دهیم.

برای پردازنده‌های Ryzen 7000 بهتر است رم‌هایی با سرعت 6000 مگاترنسفر بخرید ولی برای سری رایزن 1000 تا 5000، رم DDR4 با سرعت 3200 تا 3600 مگاهرتز کافی است.

برای پردازنده‌های بالارده اینتل که فقط از رم DDR5 پشتیبانی می‌کنند، بهتر است که رم‌هایی با سرعت 6400 مگاترنسفر بخرید و برای مدل‌هایی که از رم DDR4 پشتیبانی می‌کنند، رمی با سرعت 3600 مگاهرتز بخرید.

همینطور حتما از رم‌های دو کاناله استفاده کنید که عملکرد بسیار بهتری نسبت به تک کاناله‌ها دارند، مثلا اگر قصد دارید 32 گیگابایت رم بخرید، بهتر است که در رم 16 گیگابایتی بخرید تا یک رم 32 گیگابایتی. البته حتما توجه کنید که رم‌های دوکاناله با هم عرضه می‌شوند و هیچ‌وقت دو رم با مشخصات یکسان ولی تک را نخرید! صحبت از حجم رم شد، برای بازی‌های نسل جدید حداقل میزان رم 16 گیگابایت است، ولی بهتر است اکنون دیگر حداقل 32 گیگابایت رم برای یک کامپیوتر نسل جدید تهیه کنید.

آخرین موردی که باید به آن اشاره کنیم، زمان تاخیر رم است که در نام رم‌ها با CA یا CL مشخص می‌شود. هرچقدر این عدد کمتر باشد بهتر است، اما همینطور هرچقدر رم پرسرعت‌تر باشد، میزان تاخیرش هم بیشتر می‌شود، برای مثال یک رم 6200 مگاهرتزی با زمان تاخیر 32 سایکلی برابر است با یک رم 3200 مگاهرتزی با زمان تاخیر 18.

در این مطلب سعی کردم که یک راهنمای خرید کامپیوتر جامع اما مختصر بنویسم تا بلکه روند خرید شما را بهبود بخشد. شما می‌توانید از این متن به عنوان چک‌لیست برای تهیه سیستم خود استفاده کنید و امیدواریم که این راهنما برای شما مفید واقع شود. در بخش کامنت‌ها حتما نظر خودتان را با ما به اشتراک بگزارید.